|
Kəngərli Bəhruz (Şamil) Şirəlibəy oğlu (22.1.1892, Naxçıvan
şəhəri - 7.2.1922, Naxçıvan şəhəri) -rəssam, boyakar və qrafik.
Azərbaycan rəssamlığında realist dəzgah boyakarlığının
təşəkkülü, portret və mənzərənin müstəqil janr
kimi
formalaşması Kəngərlinin adı ilə bağlıdır. Uşaq ikən ciddi
xəstələndiyindən ağır eşidən Kəngərli məktəbə gedə
bilmir, meylini rəsmə salır, gördüklərini uşaq təxəyyülü ilə
kağıza köçürürdü. Tiflisdə Qafqaz İncəsənəti Təşviq cəmiyyətinin
nəzdindəki Boyakarlıq və heykəltəraşlıq Məktəbində oxumuşdur
1910-15).
Kəngərlinin
zəngin bədii irsi qalmışdır. O, realist ifadəliliyi, yüksək
bədii-estetik dəyəri ilə diqqəti cəlb edən çoxlu portret,
mənzərə, natürmort və s. çəkmişdir. Dövrünün qabaqcıl
ziyalılarının, sadə adamların portretləri ("Yaşlı kişi", "Gürcü"
və s.), mövzu aktualığına və ideya məzmununa görə bu günün
ictimai-siyasi hadisələri ilə səsləşən "Qaçqınlar" silsiləsinə
daxil olan kişi, qadın, oğlan, qız portretləri canlılığı,
reallığı və psixoloji ifadəliliyi ilə fərqlənir. Rəssamın
yaradıcılığında mənzərə janrı mühüm yer tutur. Onun
mənzərələrində
təbiət gözəllikləri ("Şəlab", 'Dağlıq mənzərə", "İlanlıdağ ay
işığında", 'Günəş batarkən", "Ağrıdağ", "Köhnə qala", "Əliabad
kəndində darvaza", "Yamxana kəndinə gedən yol", "Əshabi-kəhf
dağı" və s.), mədəniyyət abidələri ("Mömünə Xatun türbəsi"),
ilin fəsilləri ("Payız", "Bahar") əks olunmuşdur. 1921-ci ildə
Azərbaycanda açılan ilk böyük sərgidə Kəngərlinin 500-dən çox
əsəri nümayiş etdirilmişdir. Əsərləri Azərbaycan Dövlət
İncəsənət Muzeyində, Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyində, Moskva
Dövlət Tarix Muzeyində və şəxsi kolleksiyalarda
saxlanılır.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin "Bəhruz Kəngərlinin
adının əbədiləşdirilməsi haqqında" (2001, 22 may) qərarına
müvafiq olaraq Naxçıvan şəhərində
muzeyi yaradılmışdır.
|
